του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου Οι πρόσφατες εξελίξεις στο ποδόσφαιρο με τους στημένους αγώνες, τον αποκλεισμό και υποβιβασμό πολλών ομάδων, ακόμη και τις προφυλακίσεις παραγόντων (δεν εννοούμε τις αδικίες σε βάρος μερικών ομάδων όπως αυτή της πόλης μας), καταδεικνύουν και πάλι την πορεία μας ως κοινωνία, τις βάσεις της οποίας δεν τις θέτουμε στον λαμπρό πολιτισμό και στο σύστημα αξιών των προγόνων μας. Όλα δημιουργούνται και συντηρούνται από εμάς. Και σε καιρούς κρίσης, ο σύγχρονος Έλληνας επαναπροσδιορίζει τη φυσιογνωμία του. Και πώς να μην το κάνει, αφού από χώρα του Αριστοτέλη, του ανώνυμου πολεμιστή της Πίνδου και άλλων σπουδαίων ανθρώπων, μεταλλάσσεται τόσο εύκολα σε χώρα του Εφιάλτη! Ο μέσος Έλληνας αποτελεί μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Εκλέγει πολιτικούς μη χαρισματικούς και δίχως οράματα, έχει ασθενική ιστορική μνήμη, καταναλώνει περισσότερα απ’ όσα παράγει ως λάτρης της μόδας και του lifestyle. Ενώ αποφασίζουν γι’ αυτόν, χωρίς αυτόν, συχνά – πυκνά βολεύεται στην άνεσή του, δίχως αντιστάσεις, αν και βιώνει μέχρι το κόκαλο τα αποτελέσματα των λανθασμένων επιλογών του. Στο εξωτερικό πιθανόν να μας βλέπουν ως αμετανόητους και πτωχούς συγγενείς. Πως ότι παθαίνουμε, δικαίως και το γευόμαστε. Όμως, για ένα πράγμα μας ζηλεύουν. Το ότι σε κανένα λεξιλόγιο δεν μεταφράζεται η λέξη φιλότιμο! Αυτή τη λέξη που πολύ γλαφυρά και εύστοχα ο Αλέκος Σακελάριος την έγραψε και στην ταινία του «Ο Ρωμιός έχει φιλότιμο». Αυτό το ελληνικό φιλότιμο που ρέει στις φλέβες μας ας κεντρίσουμε. Ιστορικά και μόνο να δούμε το όλο θέμα, μονάχα όταν ως λαός «πιάσαμε πάτο», τότε μονιασμένοι σαν μια γροθιά ανορθωθήκαμε και μεγαλουργήσαμε. Κάποτε γράφτηκε πως, αν ο Θεός δεν έπλαθε τον Έλληνα, κάποιος λαός θα τον είχε εφεύρει. Αυτό και μόνο τα λέει όλα ως δίδαγμα για την εκ νέου τοποθέτησή μας εντός και εκτός Ελλάδας. Σύστημα αξιών υπάρχει. Πολιτιστικό και πνευματικό υπόβαθρο έχουμε. Σε εμάς απομένει να εντρυφήσουμε σ’ αυτά, εάν θέλουμε τη σύγχρονη εικόνα μας – ως λάτρεις του «φαίνεσθαι» - να την κάνουμε και μοντέρνα και ποιοτική.
ΦΛΟΓΑ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ
του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου Κατά το παρελθόν ακούστηκε η άποψη πως η αθεΐα είναι της μόδας, ακόμη δε και φιλόσοφοι και αρνητές της θρησκείας διατύπωσαν την άποψη πως ο Θεός πέθανε! Στις μέρες μας όμως, όλα τα ανωτέρω ανατρέπονται δραματικά, καθώς ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι – κυρίως νέοι – προσέρχονται στην Εκκλησία, αντιλαμβανόμενοι αυτές τις δύσκολες ώρες για τη χώρα και τους ίδιους τη σπουδαιότητα της Ορθόδοξης Πίστης. Τούτο καταδεικνύεται από δύο φαινόμενα. Το πρώτο είναι η προσέλευση των ανθρώπων στους Ναούς κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα, όπου συμμετείχαν όχι απλά επιφανειακά, μα μέσα από το Θείο Δράμα προσδοκούσαν και τη δική τους λύτρωση, στα όποια προβλήματα της ζωής. Το δεύτερο, εξίσου σημαντικό, είναι και η προσέλευση νέων ανθρώπων στα μοναστήρια, ιδιαίτερα δε στο Άγιον Όρος. Η καταναλωτική κοινωνία, η νοοτροπία της καλοπέρασης, ο ερωτισμός, τα επαγγελματικά αδιέξοδα, η τεχνολογία, καθώς και άλλα στοιχεία που αποτρέπουν τη σχέση της Εκκλησίας με τη νεολαία, πλέον συνειδητοποιούνται και όλα αυτά τα άγχη του μοντερνισμού και του υλιστικού φρονήματος, επιδιώκονται να ξεπεραστούν μέσα από την εμπειρία και το βίωμα του ασκητικού ήθους της Εκκλησίας μας. Σήμερα η Αγία μας Εκκλησία βιώνει μια αναγέννηση, η αθεΐα – σε οποιαδήποτε μορφή της – δεν είναι πλέον της μόδας, έχοντας σχεδόν περάσει στη λησμονή και την περιφρόνηση. Οι άνθρωποι συνειδητοποιούν μέρα με τη μέρα πως κάθε αδιέξοδο, δεν είναι όντως αδιέξοδο, εφόσον αντιμετωπιστεί όπως ακριβώς προτάσσει η Εκκλησία. Και το ευτύχημα είναι πως οι νέοι το αντιλαμβάνονται. Από το διαδίκτυο καταθέτουμε την εξομολόγηση ενός ανώνυμου νεαρού: «τα δυο τελευταία χρόνια που είμαι πιο κοντά στην Εκκλησία, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια που πήγαινα μόνο το Πάσχα, έχω παρατηρήσει ότι ολοένα και περισσότεροι νέοι άνθρωποι βρίσκουν στην Εκκλησία μας τον Χριστό μας, που μας δίνει την αληθινή αγάπη και παρηγοριά. Είναι ένα πολύ ελπιδοφόρο μήνυμα να βλέπεις νέους ανθρώπους από 25 ετών να προσεύχονται και να ελπίζουν στον Θεό. Θυμάμαι όταν πήγαινα πιο μικρός στην Εκκλησία, αραιά και που, έβλεπα μόνο μεγάλους ανθρώπους σε ηλικία να είναι σχεδόν κάθε μέρα και να προσεύχονται. Μονολογούσα και έλεγα, καλά δεν έχουν τίποτα άλλο να κάνουν; Δεν εργάζονται, δεν έχουν το άγχος του σημερινού νέου που πρέπει να δουλεύει δυο δουλειές για να επιβιώσει, να προλάβει να βρει χρόνο για την οικογένεια του, για τους γονείς του, για τους φίλους του, για τον εαυτό του. Τα χρόνια πέρασαν, έφυγε η πρώτη νιότη, απόκτησα οικογένεια και τρία υπέροχα παιδάκια. Αναρωτήθηκα, καλά έτσι είναι η ζωή; Αυτή είναι η ζωή; Δηλαδή, γεννιόμαστε, χαιρόμαστε τους γονείς μας, παντρευόμαστε, κάνουμε παιδιά και μετά εγγόνια και μετά αναχωρούμε από τον μάταιο τούτο κόσμο; Ευτυχώς κατάλαβα ότι δεν είναι έτσι τα πράγματα. Δεν είμαστε μόνοι μας. Ο μεγάλος πολυδύναμος και πολυεύσπλαχνος Θεός είναι δίπλα μας. Αρκεί να ανοίξουμε την καρδιά μας. Να μας αγγίξει το άκτιστο φως. Να νιώσουμε την καρδιά μας να φτερουγίζει και να είναι έτοιμη να πετάξει προς τον Δημιουργό της. Πόσο ωραίο θα ήταν να πήγαινα στην Εκκλησία κάθε ημέρα και να μην χωρούσα από τον πολύ κόσμο. Όλοι οι άνθρωποι να προσευχόντουσαν. Ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι θα έβρισκαν αυτό που δεν βρίσκουν στην καθημερινότητα τους, στον φίλο τους, στο club που πάνε, στα γήπεδα... Την απέραντη αγάπη, την συγχώρεση από τον παντοδύναμο Θεό. Σε συζήτηση που είχα πριν ένα μήνα όταν επέστρεφα από το Άγιο Όρος, με ένα συνταξιδιώτη που είχε επισκεφθεί την Αγία Άννα, μου είπε πως βρήκε ένα Γέροντα και στην συζήτηση που είχαν του είπε ότι είναι στο Άγιο Όρος τα τελευταία 65 χρόνια. Καλά, τον ρωτάνε, πως είναι δυνατόν; "Θείος έρωτας" απάντησε. Είμαι εδώ από δεκαπέντε χρονών. Απίστευτο... Υπάρχει ελπίδα. Οι νέοι βρίσκουν παρηγοριά κοντά στο Θεό! Η φλόγα αναγέννησης άναψε. Ολοένα και περισσότεροι νέοι ζυγώνουν να πάρουν την φλόγα αυτή και να πυρώσει την καρδιά τους με αγάπη προς τον Θεάνθρωπο. Σε ευχαριστώ παντοδύναμε και πολυεύσπλαχνε Θεέ. Υπάρχει ελπίδα.... (Θοδωρής)».
ΠΟΛΙΤΕΣ ΑΓΑΝΑΚΤΙΣΜΕΝΟΙ του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου
Στα πλαίσια μιας γενικευμένης κρίσης, καιρός ήταν ο πολίτης από την απάθεια και την αδράνεια να πάρει την κατάσταση στα χέρια του, δημιουργώντας το κίνημα των «Αγανακτισμένων Πολιτών», θέλοντας με αυτό τον τρόπο να εκφραστεί η αγανάκτηση και η ανησυχία για το που οδεύει αυτός ο τόπος. Θέλησαν όλοι, από την απλή νοικοκυρά μέχρι και τον επιστήμονα, να εκφράσουν και να μοιραστούν εκείνα που τόσο καιρό καταπιέζουν και δυσχεραίνουν τη ζωή, αυξάνοντας μέρα με τη μέρα τις πόλεις όπου συγκεντρώνονται οι γνωστοί μας πλέον «Αγανακτισμένοι». Και πώς να μην έχουν δίκιο αυτοί οι άνθρωποι, όλοι μας δηλαδή, αφού η γενιά των 700 ευρώ υποβιβάστηκε σε γενιά των 500 ευρώ. Τι όνειρα να έχεις ως νέος και τι προοπτικές… Εκεί που όλα φαντάζουν γκρίζα, έγιναν πλέον κατάμαυρα! Οι λαϊκές συνελεύσεις στις πλατείες έχουν περισσότερη δημοκρατία απ’ αυτή της Βουλής. Αυτό, διότι οι συγκεντρωμένοι πέρα από κομματικές αποχρώσεις συγκλίνουν σε ένα και μόνο σκοπό. Στο να εξέλθει η Ελλάδα αλώβητη με τις λιγότερες απώλειες από την παρούσα κρίση. Οι «Αγανακτισμένοι» δεν νοιάζονται μονάχα για τις προσωπικές τους ανάγκες. Ενδιαφέρονται το ίδιο και για το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας έναντι ευτελούς αντιτίμου. Ότι δηλαδή δεν συμβαίνει συχνά –πυκνά στο Κοινοβούλιο, εκτός μερικών εξαιρέσεων, όπου πολλά είναι τα παραδείγματα οικειοποιήσεως και προσωπικών συμφερόντων (βλέπε μίζες, κ.ο.κ.). Οι εν λόγω διαμαρτυρίες χρειάζεται να έχουν ειρηνική και όχι πολεμική μορφή. Τα συνθήματα περί καψίματος της Βουλής, όπως και οι επιθέσεις των τελευταίων ημερών σε βουλευτές, Έλληνες και Ευρωπαίους, τόσο στην Αθήνα όσο και στην Κέρκυρα (συνέδριο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου), δεν αρμόζουν στον χαρακτήρα και τον πολιτισμό του Έλληνα. Όλα αυτά υποδηλώνουν απαξίωση των θεσμών και η όποια υποτίμησή τους κρύβει πολλούς κινδύνους. Εν κατακλείδι, το σύνθημα των ημερών χρειάζεται να είναι το: «Δημοκρατία – Δικαιοσύνη – Ανάπτυξη». Μονάχα κατ’ αυτό τον τρόπο ο τόπος μας θα επιζήσει. Οι κυβερνώντες αυτές τις έννοιες καλούνται να υπηρετούν και οι πολίτες να διεκδικούν ειρηνικά μαχόμενοι. Δεν υπάρχει άλλη λύση.
Κοινωνικό πρόβλημα Η μάστιγα της εποχής! του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου
Ζούμε σε μια εποχή όπου το λεγόμενο κοινωνικό πρόβλημα έχει πάρει επικίνδυνες διαστάσεις. Η προκλητικότατη και άνιση κατανομή των υλικών αγαθών, η εξαθλίωση και τα όσα παρεμφερή γεννά η οικονομική κρίση και τα σκληρά μέτρα λιτότητας, υπονομεύουν την ομαλή κοινωνική συμβίωση και προκαλούν μεγάλες κοινωνικές αντιθέσεις με απρόβλεπτες συνέπειες. Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες αυτής της κατάστασης, καθώς πληροφορούμαστε για περιστατικά που επιβεβαιώνουν με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο την τραγική θέση στην οποία έχουν περιέλθει πολλοί συνάνθρωποί μας. Οι αυτοκτονίες και η εγκληματικότητα αυξάνονται και γενικά επικρατεί μια αίσθηση αβεβαιότητας. Ακόμη και ο πλέον ευφάνταστος νους δεν θα μπορούσε να συλλάβει τους τρόπους με τους οποίους θα εκδηλωνόταν η εγκληματικότητα των ημερών. Πατέρας βρήκε τον θάνατο καθώς πήγαινε στο αυτοκίνητό του για να πάρει την βιντεοκάμερα και του επιτέθηκαν πισώπλατα τρεις αλλοδαποί, με σκοπό να τον ληστέψουν. Την ίδια ώρα η γυναίκα του στο μαιευτήριο έφερνε στον κόσμο το παιδί τους και ο άτυχος πατέρας ήθελε να αποθανατίσει το γεγονός ως ενθύμιο. Τα υπόλοιπα περιττεύουν… Σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, κρίνεται ιδιαίτερα επιτακτική η συμμετοχή της Εκκλησίας στην αντιμετώπιση αυτών των οδυνηρών καταστάσεων. Βέβαια, κύριος σκοπός της Εκκλησίας είναι η σωτηρία του ανθρώπου. Όμως, κατά το παράδειγμα του Χριστού έργο της Εκκλησίας μπορεί να γίνει και η διακονία του ανθρώπου σ’ όλες τις εκφάνσεις της ζωής του. Ως πρώτη διακονία είναι η διδασκαλία της Εκκλησίας, η οποία θέτει τα πράγματα στη σωστή τους βάση και από κει πορεύεται και το υπόλοιπό της έργο. Κατά την ορθόδοξη θεολογία ο Θεός είναι ο αποκλειστικός κύριος των αγαθών. Τα πάντα προέρχονται από το Θεό και οφείλονται στο Θεό. Οι άνθρωποι οφείλουν να κατανέμουν αυτά τα αγαθά κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μη δημιουργούνται ανισότητες και αδικίες. Ο άνθρωπος είναι οικονόμος και διαχειριστής του Θεού και καθένας δικαιούται να χρησιμοποιεί μονάχα όσα του είναι απαραίτητα για να επιβιώνει. Αυτή είναι και η αφετηρία και η πηγή ως προς τη λύση του κοινωνικού προβλήματος. Η σκέψη πως τα πάντα χρειάζονται σωστή, χρηστή διαχείριση. Το να αποκοπούμε από τα υλικά αγαθά, ουτοπία είναι. Μονάχα η σωστή τους χρήση και κατανομή μπορεί να οδηγήσει σε ομαλές κοινωνικές καταστάσεις. Και σε αυτά τα πλαίσια καλούνται να κινηθούν η Πολιτεία και οι φορείς της κοινωνικής δικαιοσύνης. Κάθε άλλο σύστημα απέτυχε αποδεδειγμένα και ηχηρά. Καιρός είναι να δοκιμάσουμε και το σύστημα διαχείρισης που αντιπροτάσσει η Εκκλησία. Το σύστημα που δεν χωρά ο εγωκεντρισμός και επί του πιο πρακτικού, το σύστημα που δεν παραδέχεται την γενιά των 600 ευρώ και τους συνταξιούχους των 300 ευρώ, παράλληλα με τους υψηλόμισθους των πέντε και πολύ παραπάνω ευρώ!
Ψυχαγωγία Αγωγή ή φθορά της ψυχής; του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου
Ο «καλός μας άνθρωπος», ο Θανάσης Βέγγος , ένας από τους τελευταίους μεγάλους ηθοποιούς του παλιού καλού ελληνικού κινηματογράφου δεν είναι πλέον μαζί μας. Και μαζί με τους μεγάλους ηθοποιούς που φεύγουν από τη ζωή, εκλείπει σιγά – σιγά και η έννοια της λέξης ηθοποιός. Οι άνθρωποι του θεάματος και της ψυχαγωγίας αντί να «ποιούν ήθος», να διαμορφώνουν χαρακτήρες, αλλοτριώνουν το ήθος και προβάλλουν μια στάση ζωής καθ’ όλα ανάρμοστη ηθικά. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι ηθοποιοί των ελληνικών σήριαλ ενσαρκώνουν ρόλους που επιζητούν δύναμη, εξουσία, χρήμα, πολυτέλεια, ακόλαστη ήθη, κ.ο.κ. Ο σεβασμός, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου, οι αρετές και αξίες γενικά της ελληνικής κοινωνίας έχουν προ πολλού διαγραφεί. Εδώ τίθεται το ερώτημα. Τι είδους ψυχαγωγία θέλουμε; Μια ψυχαγωγία που να είναι όντως αγωγή της ψυχής ή που να φθείρει τον ψυχισμό μας; Και το ερώτημα είναι καθαρά προσωπικό, απευθύνεται στον καθένα μας ξεχωριστά, καθώς εμείς διαμορφώνουμε το εμπόριο του θεάματος που μας προσφέρεται (βλέπε τα νούμερα ακροαματικότητας των εκπομπών). Το θέμα της ψυχαγωγίας απασχολεί αιώνες τον άνθρωπο, ο οποίος επινόησε τρόπους και μέσα για να ξεφεύγει από την καθημερινότητά του. Με την πάροδο, όμως, των χρόνων η ψυχαγωγία κατάντησε εν πολλοίς φθορά του ανθρώπου. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ένας εκ των μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας μας, ασχολήθηκε με την ψυχαγωγία των ανθρώπων. Η εποχή του ιερού Πατρός αποτελεί περίοδο κατάπτωσης του θεάτρου, των καλών τεχνών, του χορού και των ασμάτων. Κάτι αντίστοιχο, δηλαδή, με τα σημερινά δεδομένα. Ο Χρυσόστομος, υποδεικνύοντας την ηθική βλάβη από τις κακές επιδράσεις της ψυχοφθόρου ψυχαγωγίας, αντιπροτάσσει μια μορφή ψυχαγωγίας η οποία μετά σωφροσύνης και χρηστότητας ψυχαγωγεί και η οποία δεν αντιβαίνει στους κανόνες της αξιοπρέπειας και τους γενικώς παραδεδεγμένους. Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια είναι δυνατόν να βρεθούν ποικίλοι τρόποι ψυχαγωγίας και η χαρά να κοσμεί την ζωή του ανθρώπου. Για το πόσο επίκαιρος είναι ο Χρυσόστομος ας ανατρέξουμε στην ειδησεογραφία των ημερών. Νεαρή κοπέλα από την Κρήτη πέθανε από υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ που της προσέφεραν οι φίλοι της, με σκοπό στη συνέχεια να ασελγήσουν πάνω της. Αν αυτά τα νέα παιδιά επέλεγαν την μετά σωφροσύνης ψυχαγωγία που περικλείει και τον σεβασμό του ανθρώπινου προσώπου, η άτυχη κοπέλα δεν θα έβρισκε τον θάνατο και οι έφηβοι δεν θα βρίσκονταν αντιμέτωποι με τη δικαιοσύνη. Ηθοποιούς με ήθος να επιζητούμε και ψυχαγωγία καθαρά αγωγή της ψυχής να επιλέγουμε. Σε καιρούς που επαναπροσδιορίζουμε τη στάση ζωής μας σε πολλούς τομείς (π.χ. οικονομία), ευκαιρία είναι και στο θέμα της ψυχαγωγίας μας να ξανατοποθετηθούμε σε νέες και στέρεες βάσεις.
Υπάρχει ελπίδα; του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου
Αυτή την ερώτηση απευθύνουν ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι σήμερα, τόσο προς τον εαυτό τους, όσο και προς τους γύρω τους. Σε μια εποχή αβεβαιότητας, οικονομικής κρίσης, ανεργίας, οικολογικού προβλήματος και άλλων δεινών, γεννάται εύλογα το ερώτημα: άραγε, υπάρχει ελπίδα; Όπου και να κοιτάξεις θα δεις πρόσωπα σκυθρωπά, προβληματισμένα. Ανθρώπους να αγωνιούν για το τι τους επιφυλάσσει ένα δυσοίωνο μέλλον γιατί, ενώ στο παρελθόν τα είχαν όλα, τώρα τα πράγματα δυσκολεύουν. Η γραφίδα ενός κληρικού της Ελλαδικής Εκκλησίας είναι χαρακτηριστική των όσων συμβαίνουν: τα όνειρά μας σύννεφα σε ουρανούς ιδιωτικούς, που τα πυρπολήσαμε μ’ εκτοξευμένες επιθυμίες. Όταν κάηκαν είδαμε καλύτερα το σύμπαν. Και οι στάχτες τους έκαμαν τα μαλλιά μας γκρίζα» (π. Βασιλείου Θερμού, Ονειροδρόμιο). Κυνηγός, λοιπόν, της ευδαιμονίας ο άνθρωπος, λησμόνησε το ποιος πραγματικά είναι και ποιες είναι οι αληθινές του ανάγκες. Και όταν τα όνειρά του χάθηκαν εξαιτίας του, αν και είδε τι έχασε στην πραγματικότητα, οδηγήθηκε στην απελπισία και το αδιέξοδο. Οι αυτοκτονίες στη χώρα μας αυξάνονται δραματικά, λόγω αυτής ακριβώς της απελπισίας του ανθρώπου. Δεν βρίσκει πουθενά απαντοχή και κουράγιο να συνεχίσει το ταξίδι της ζωής. Και όμως. Ελπίδα υπάρχει. Αυτή είναι η Εκκλησία, που με τον παρηγορητικό της λόγο, πολύ δε περισσότερο με το βίωμά της προβάλλει ως ελπίδα το Χριστό και ως στάση ζωής την ασκητικότητα και το ορθόδοξο ήθος. Ο χριστιανός, ενώ είναι μέρος αυτού του κόσμου, αποστρέφεται τις οδυνηρές καταστάσεις του κόσμου και τις αιτίες που τις προκαλούν. Δεν κοιτάζει μονάχα τη σάρκα, μα φροντίζει πολύ δε περισσότερο για τον πνευματικό του πλουτισμό και ευδαιμονισμό. Μονάχα κατ’ αυτό τον τρόπο ο σύγχρονος άνθρωπος και ιδιαίτερα η νέα γενιά θα βρει κουράγιο και ελπίδα σ’ ένα κόσμο που έχει χρεοκοπήσει όχι μονάχα οικονομικά, μα και πνευματικά. Αν στην οικονομική μας δυσπραγία καταφύγαμε στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τότε στην πνευματική μας πτώχεια ας προσφύγουμε στο Πνευματικό Ταμείο της Ορθοδοξίας μας. Έχουμε ένα θησαυρό που τον αφήσαμε ανεκμετάλλευτο. Ένα θησαυρό που ακόμη και οι ευρωπαίοι εταίροι προσδοκούν από εμάς να τον μοιραστούμε μαζί τους. Και εμείς, από χώρα της Φιλοκαλίας καταντήσαμε χώρα της διαπλοκής, του πνευματικού μαρασμού και άλλων «καλών». Υπάρχει ελπίδα. Θα την εκμεταλλευτούμε;
1821. Άλλοτε και τώρα... του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου
Στα πλαίσια μιας γενικευμένης κρίσης της κοινωνίας μας, σήμανε συναγερμός για την παιδεία και την ιστορία μας, καθώς θεσμοί επιχειρείται να περάσουν στο περιθώριο, αξίες και ιδανικά να κλειστούν ερμητικά κλειστά στο χρονοντούλαπο ως ξεπερασμένα. Και μέσα σ’ όλα αυτά, προβάλλεται και μια αλλοιωμένη εκδοχή της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Μύθος λέει ήταν η ευλογία της Επανάστασης από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό στη Μονή της Αγίας Λαύρας. Και επειδή στις μέρες μας έχουμε «υγιή πρότυπα», όχι ότι εκλείπουν και αυτά, και τα ιστορικά πρόσωπα του παρελθόντος δεν μας είναι απαραίτητα για να εμπνέουν τη νέα γενιά, θεωρήσαμε χρέος μας να αμαυρώσουμε τη μνήμη τους, όπως πράξαμε για παράδειγμα με τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, του οποίου το σεβάσμιο πρόσωπο δέχθηκε ακατονόμαστες ύβρεις μέσα από τηλεοπτικούς διαύλους το τελευταίο χρονικό διάστημα. Σ’ αυτό τον τόπο πάσχουμε από μνήμη. Ξεχνούμε πολύ εύκολα το ποιοι είμαστε και σε ποιους χρωστάμε την υπόστασή μας ως Έθνος, ως πνευματικοί κληρονόμοι, κ.ο.κ. Σε μια χώρα όπου οι κυβερνώντες ξεστομίζουν το «μαζί τα φάγαμε», στην ίδια χώρα, οι αγωνιστές του 1821, είπαν προς τους νέους: «να μην έχετε πολυτέλειαν, να μην πηγαίνετε εις τους καφενέδες και στα μπιλιάρδα. Να δοθήτε εις τας σπουδάς σας, και καλλίτερα να κοπιάσετε ολίγον δύο και τρεις χρόνους, και να ζήσετε ελεύθεροι εις το επίλοιπον της ζωής σας, παρά να περάσετε τεσσάρους πέντε χρόνους τη νεότητά σας και να μείνετε αγράμματοι. Να σκλαβωθείτε εις τα γράμματά σας. Να ακούετε τας συμβουλάς των διδασκάλων και γεροντοτέρων… Η προκοπή σας και η μάθησή σας να μη γίνη σκεπάρνι μόνο για το άτομό σας, αλλά να κοιτάζει το καλό της κοινότητος και μέσα από το καλό αυτό να ευρίσκετε και το ιδικό σας» (Θεόδωρος Κολοκοτρώνης). Άλλοτε και τώρα. Οι μπροστάρηδες του Έθνους άλλοτε και οι κυβερνώντες τώρα… Χρέος, όμως, και ευθύνη έχουμε και όλοι εμείς που δεν εγκολπωθήκαμε τα διδάγματά τους και δεν τα κάναμε βίωμα. Σε τούτες τις ημέρες που όλοι διατείνονται πως είναι ύπουλες και πονηρές, εμείς αυτάρεσκα πορευόμαστε με την απάθειά μας, αγνοώντας πως ενώπιόν μας έχουμε μια σκλαβιά πνευματική, δημιούργημα και προϊόν δικό μας. Θα τελειώσουμε με ένα απόσπασμα από τον επικήδειο που εξεφώνησε για τον Κολοκοτρώνη ο αοίδιμος Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων, ως ελάχιστο αντίδωρο προς την ιερά του μνήμη: «…Πολλά εκοπίασεν υπέρ της Αγίας σου πίστεως, πολλά την Εκκλησίαν ηγάπησε και πάντοτε πιστώς επεκαλείτο το πανάγιόν Σου Όνομα… Και σεις θάλασσα και νήσοι και όροι και κοιλάδες και φρούρια και πολυημνήτων μαχών παλαίστραι αντιβοάται εις αιώνας το όνομά του. Συ δε αοίδιμε Κολοκοτρώνη, της απολυτρώσεώς μας γενναίε πρωταγωνιστά, αλυποτάτην αιώνιον και μακαρίαν ευφραίνου ευφροσύνην».
ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΟΙ: ΣΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ! του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου
Η εβδομάδα που μας πέρασε ήταν αφιερωμένη στο ιεραποστολικό έργο της Ορθοδόξου Εκκλησίας που επιτελείται σε διάφορες χώρες ανά την υφήλιο. Και στο νου μας έρχονται εκείνοι οι ακάματοι εργάτες του Ευαγγελίου που δεν λογαριάζουν κόπο, που δεν σκέπτονται τη σωματική τους ακεραιότητα και μοχθούν να διαδοθεί ο λόγος του Θεού, να μαθευτεί η αλήθεια της Ορθοδοξίας σ’ εκείνες τις ψυχές που ποθούν να φύγουν από την πλάνη και το πνευματικό σκοτάδι. Σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, όπου η Ορθόδοξη Εκκλησία γαλούχησε γενεές γενεών, όπου η Ορθοδοξία ρέει στο γονιδίωμα του Έλληνα, εντούτοις, αυτόν τον πολύτιμο θησαυρό τον απαξιώνουμε. Ίσως να θεωρούμε την Εκκλησία κάτι δεδομένο και απλά το προσπερνάμε… Στην Αφρική, εκεί που το «Α» δεν είναι στερητικό, μα θαυμαστικό της φρίκης που επικρατεί είναι, οι άνθρωποι διανύουν τεράστιες αποστάσεις για να λειτουργηθούν και να κοινωνήσουν των Αχράντων Μυστηρίων. Ο συμπολίτης μας ιεραπόστολος Επίσκοπος, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ζάμπια κ. Ιωακείμ, επιτελεί θαυμάσιο ιεραποστολικό έργο. Ενδεικτικά και μόνο να αναφερθεί πως σε κάθε νεοαναγειρόμενη Εκκλησία κτίζονται δίπλα και από ένα σχολείο και ιατρείο. Πως, λοιπόν, να μην θαυμάσεις τούτο το έργο και να μην το παρομοιάσεις με το έργο των Αποστόλων του Χριστού; Αλλά και στο άλλο άκρο του κόσμου, στη μακρινή Λατινική Αμερική, η Ορθοδοξία έχει και εκεί τη δική της φωνή. Ο επίσης συμπολίτης μας και θεολόγος κ. Γεώργιος Παππάς, υιός ιερέως, διακονεί ως συντονιστής Μέσης Εκπαίδευσης, με έκταση δικαιοδοσίας τη μισή σχεδόν αμερικάνικη ήπειρο. Με αυτή του την ιδιότητα, πέρα από τη διάδοση του ελληνικού πνεύματος και πολιτισμού, στέκει και αρωγός στο ιεραποστολικό έργο της Εκκλησίας. Υπό την καθοδήγηση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Μπουένος Άιρες κ. Ταρασίου, νέες ορθόδοξες κοινότητες ιδρύονται και η Ορθοδοξία εξαπλώνεται με γοργούς ρυθμούς. Το παράπονο, όμως, ένα είναι: δεν υπάρχουν εργάτες. Λείπουν οι άνθρωποι που θα διακονήσουν σ’ αυτό το μεγάλης σπουδαιότητας έργο. Άνθρωποι, που αφού περιπλανήθηκαν σ’ άλλα δόγματα και θρησκείες, που ατυχείς επιλογές της ζωής τους τους διέψευσαν, τώρα ζητούν την Αλήθεια. Και ενώ στην Ελλάδα «κλωτσάμε» το θησαυρό, εκεί τον αποζητούν μέσα από τα αποκαΐδια της ζωής τους. Ας ενισχύσουμε, λοιπόν, όλοι μας, απ’ όποιο μετερίζι και να έχουμε το έργο των ιεραποστόλων. Σε καιρούς καταναλωτικής και κάθε άλλου είδους τρέλας που μας διακατέχει, αυτή την ιερή τρέλα των ιεραποστόλων χρειάζεται να τη στηρίξουμε. Δεν είναι απαραίτητο να πάμε όλοι στις ζούγκλες τις Αφρικής ή στη μακρινή Χιλή να μιλήσουμε για το Χριστό. Μια προσευχή, μια σκέψη, ένα μικρό βοήθημα – ότι κι αν είναι αυτό – αρκούν για αρχή. Τα άλλα, έπονται…!
Με την Εκκλησία ή χωρίς την Εκκλησία; του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου
Κυριακή της Ορθοδοξίας σήμερα και η Εκκλησία μας προβάλει την ορθή πίστη των Πατέρων. Την ανόθευτη πίστη που διατηρήθηκε επί αιώνες αναλλοίωτη, παρά τους ποικίλους κινδύνους – εντός και εκτός Εκκλησίας – που επιχείρησαν να διαστρεβλώσουν τα πιστεύω του ορθόδοξου λαού. Δυστυχώς, ο πόλεμος κατά της Εκκλησίας μαίνεται το ίδιο φοβερός και στο παρόν. Σύγχρονοι εικονομάχοι στρέφονται κατά της εικόνας του Θεού, τον άνθρωπο και επιχειρούν να του ξεριζώσουν ότι πιο πολύτιμο έχει. Τις αρχές, τα ήθη, τις παραδόσεις και την πίστη του. Και ποιος είναι ο ισχυρός θεματοφύλακας όλων αυτών; Η Εκκλησία! Ακόμα και ο πλέον αδιάφορος για το τι συμβαίνει στην κοινωνία θα διαπιστώσει ότι η Εκκλησία βάλλεται. Σύγχρονα κινήματα αθεϊσμού, υποτιθέμενα σκάνδαλα (εννοούμε τα κατασκευασμένα σκάνδαλα), περιορισμός στις χειροτονίες νέων κληρικών (σαν η Εκκλησία να ευθύνεται για την κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος), αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου. Και ερωτάται ο άνθρωπος: με την Εκκλησία ή χωρίς την Εκκλησία; Η απάντηση είναι: με την Εκκλησία! Γιατί, όμως, ο άνθρωπος να συμπορευθεί με την Εκκλησία; Τι έχει η Εκκλησία να του προσφέρει και ιδιαίτερα στη νεολαία; Η γαστριμαργία, ο αλκοολισμός, τα ναρκωτικά, ο πανσεξουαλισμός, είναι μερικά και μόνο από τα πολλά φαινόμενα του σύγχρονου τρόπου ζωής. Η μοντέρνα τάση της κοινωνίας θέλει τον άνθρωπο να εκφράζεται μέσα από το «φαίνεσθαι» και όχι από το «είναι». Για να είναι «in», ψηλά δηλαδή στα μάτια και την υπόληψη των γύρω του, ο άνθρωπος επιλέγει την ψυχοφθόρα αλογία και την απάνθρωπη αθεΐα. Δεν υπολογίζει τίποτα, παρά μόνο τη σάρκα. Όλα αυτά οδηγούν το νέο άνθρωπο σε οδυνηρές καταστάσεις. Η αμαρτία είναι ελκυστική και γλυκιά. Στην αρχή σαγηνεύει και θέλγει. Στη πορεία, όμως, οδηγεί προς την καταστροφή. Αποτελεί ανοησία το να επιμένει κανείς στα αδιέξοδά του. Ο υλικόφρων τρόπος ζωής δεν οδηγεί πουθενά. Απορίας άξιο είναι γιατί να μην δοκιμάζει κανείς και τον τρόπο ζωής της Εκκλησίας. Το σίγουρο είναι πως κάπου θα οδηγήσει. Συμπόρευση με την Εκκλησία, σημαίνει απαλλαγή από πολλά αδιέξοδα. Συμπόρευση με την Εκκλησία, σημαίνει ενδυνάμωση της Εκκλησίας. Γιατί Εκκλησία είμαστε όλοι εμείς. Αυτό που απομένει είναι να δοκιμάσουμε τις πνευματικές χαρές της Εκκλησίας και να ζήσουμε μια ζωή πραγματικά ευτυχισμένη και γεμάτη ελπίδα για το αύριο.
Μάσκες του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου
Επίκαιρο αξεσουάρ της περιόδου της Αποκριάς οι μάσκες. Πολλοί θέλουν να αλλάξουν τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους και να υποδυθούν ρόλους, να γίνουν κάτι άλλο, από αυτό που στην πραγματικότητα είναι. Μάσκες, όμως, φορούν και πολλοί άνθρωποι και εκτός Αποκριάς. Μάσκες φορούν οι κυβερνώντες τον τόπο, μάσκες φοράμε και όλοι εμείς, ο απλός κόσμος, που θέλουμε να κρύβουμε επιμελώς πολλά από τα ελαττώματα μας και επιδιώκουμε να παρουσιάζουμε ένα πρόσωπο αγγελικά πλασμένο. Δείγμα μιας νοσηρής κοινωνίας και ενός συστήματος που οδηγεί σε αδιέξοδα η μάσκα. Οι πάντες και τα πάντα αποποιούνται ευθυνών, λαμβάνουν αυτοβούλως το οφίκιο του αδέκαστου κριτού των πάντων και προβάλλουν το προσωπείο τους ως πρότυπο, ως υγιές στοιχείο προς μίμηση. Περίτρανο παράδειγμα, το πρόσφατο τραγικό συμβάν με την εν ψυχρώ δολοφονία των δύο νεαρών αστυνομικών και τον τραυματισμό άλλων δύο στην Αθήνα. Πρόσωπα θλιμμένα, πρόσωπα που φόρεσαν στην ουσία μία μάσκα και είπαν αυτά που είχαν ξαναειπωθεί και στο παρελθόν: καταδικάζουμε… καταδικάζουμε…! Αντί, όμως, να φθάσουμε στο σημείο να ξαναπούμε τα ίδια λόγια, δεν πράξαμε στην ουσία τίποτα για να αποτρέψουμε παρόμοια περιστατικά. Αρκεστήκαμε στη βόλεψη και στην καλοπέρασή μας. Όλοι μας, στο μέτρο των ευθυνών που αναλογεί στον καθένα! Η Εκκλησία του Χριστού – που μέλη της είμαστε όλοι μας – αντί για μάσκες, προτείνει πρόσωπα καθαρά, φωτεινά. Συστήνει στον καθένα από εμάς προσωπικά, με καθάριο πρόσωπο να στρέψουμε το βλέμμα μας στον καθρέφτη της ψυχής μας και να δούμε τον «έσω άνθρωπο». Τον άνθρωπο που κρύβει ο καθένας μέσα του και πιθανόν να χρειάζεται βελτίωση σε πολλά πράγματα. Η περίοδος της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής που ξανοίγεται μπροστά μας, αυτό επιδιώκει. Εγώ, εσύ, όλοι μας να αποβάλλουμε τα προσωπεία, τις μάσκες που κρύβουν πλεονεξία και εγωισμό. Τα πρόσωπά μας όμορφα είναι, δίχως ασχήμια. Την ασχήμια την διαμορφώνουν τα πάθη μας. Επομένως, αυτό που θα πρέπει να κάνουμε είναι να εντείνουμε τον αγώνα των ποικίλων παθών, έτσι ώστε «ενώπιος ενωπίω», πρόσωπο με πρόσωπο δηλαδή, να πορευόμαστε σ’ αυτόν τον κόσμο.
Δεν πωλείται – Αξιοποιείται! του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου
Κάποτε, σε μια όμορφη χώρα οι άνθρωποι είχαν μυαλό. Έξυπνοι, εργατικοί και δημιουργικοί καθώς ήτανε, κτίσανε μνημεία, καλλιέργησαν τη σκέψη, τη διανόηση και δημιούργησαν ένα πολιτισμό που όμοιός του ίσως δεν υπήρχε. Και όλα αυτά τα άφησαν ως κληρονομιά στα παιδιά τους. Τα παιδιά τους, όμως, αναπαύθηκαν στις δάφνες των πατέρων τους, σπατάλησαν λαίμαργα ότι είχαν και δεν είχαν και στο τέλος ξέμειναν όχι μόνο από πλούτο, μα και από πνευματικές αξίες. Κάποιοι δε κύριοι που τους λυπήθηκαν, τους συμβούλεψαν: πουλήστε ότι έχετε και δεν έχετε για να σωθείτε! Και οι άνθρωποι θορυβήθηκαν… Η ιστορία του νεοέλληνα αυτή είναι. Ένα παραμύθι που όλοι εύχονται να έχει αίσιο τέλος. Το δε τέλος, καλούμαστε να προδιαγράψουμε εμείς. Οι κύριοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου σύστησαν να πουλήσουμε ότι έχουμε και δεν έχουμε για να γλιτώσουμε από την οικονομική κρίση. Ανεξάρτητα από την ορθότητα των όσων είπαν, αυτό που θα πρέπει εμείς να κατανοήσουμε είναι ότι η τιμή, οι αξίες και η αξιοπρέπειά μας δεν πωλούνται αντί οποιουδήποτε τιμήματος. Εάν πουλήσουμε τις αρχές και τα ιδανικά μας, εάν γίνουμε «κιμάς» στην κρεατομηχανή της παγκοσμιοποίησης – όπως έλεγε και ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος – τότε κυριολεκτικά χαθήκαμε. Αυτό που καλούμαστε να πράξουμε είναι να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητές μας. Πρώτα προσωπικά και κατόπιν συλλογικά, ως χώρα. Σε προσωπικό επίπεδο να απεμπολήσουμε κάθε ίχνος πλεονεξίας που αποδεδειγμένα μας κατέστρεψε. Μέσα στο σπίτι μας, στη δουλειά μας να πασχίσουμε με το ασκητικό ήθος που προτάσσει η Εκκλησία την περίοδο του Τριωδίου να εξέλθουμε από την πνευματική και οικονομική κρίση. Αλλά και ως σύνολο, ως χώρα έχουμε πολλές δυνατότητες προς αξιοποίηση. Πολλοί από τους άρχοντές μας είχαν την έμπνευση να «φάνε» πολλά από το κοινά αγαθά. Όμως, υπάρχουν και οι έντιμοι άρχοντες αυτού του τόπου που πασχίζουν για διαφάνεια και ανάπτυξη. Όλοι μαζί, άρχοντες και λαός να οδηγήσουμε τη χώρα προς την ευημερία. Οι καιροί δεν επιδέχονται εφησυχασμό. Αντίθετα, απαιτούν εγρήγορση. Δυνατότητες έχουμε. Ας τις αξιοποιήσουμε πριν εκποιήσουμε ότι έχουμε και δεν έχουμε!
Μαθητές Επαναστάτες χωρίς αιτία; του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου
Συνήθεια αποτελούν πλέον τέτοια εποχή οι καταλήψεις των σχολείων. Οι μαθητές των γυμνασίων και των λυκείων, «οχυρωμένοι» πίσω από τους αυλόγυρους, στήνουν τη δική τους εξέγερση και πρωταγωνιστούν στη δική τους επανάσταση. Το νεανικό αίμα «βράζει» που λέει και ο θυμόσοφος λαός. Άραγε, οι νέοι σήμερα ξέρουν γιατί επαναστατούν; Έχουν όντως δίκαια αιτήματα ή ο νεανικός αυθορμητισμός είναι εκείνος που υπερισχύει της λογικής; Όπως σε κάθε περίπτωση, το νόμισμα έχει δύο όψεις. Από τη μια, μερίδα μαθητών προχωρεί στις καταλήψεις διεκδικώντας τα αυτονόητα στην παιδεία, τα οποία – όπως και πολλά άλλα σ’ αυτή τη χώρα – δυστυχώς αγνοούνται. Η δωρεάν παιδεία, η συγχώνευση των σχολικών μονάδων, οι κτιριακές υποδομές και ο απαραίτητος υλικοτεχνικός εξοπλισμός είναι μερικά από τα δίκαια αιτήματα των μαθητών. Από την άλλη, υπάρχει και εκείνη η ομάδα των μαθητών που δεν ξέρει τι θέλει, κατά το «επαναστάτες χωρίς αιτία» και σταματά η ομαλή ροή των μαθημάτων για «ψύλλου πήδημα». Αν ρωτήσουμε αυτούς τους μαθητές θα μας απαντήσουν πως ο λόγος της κατάληψής τους είναι οι εκδρομές και οτιδήποτε ευφυολόγημα μπορούν να φανταστούν. Παρ’ όλα αυτά, δεν είδαμε κανένα μαθητή να επαναστατεί για την αληθινή παιδεία που του παρέχεται. Για την ύλη των σχολικών βιβλίων, για την απαραίτητη και συνεχή αξιολόγηση των καθηγητών τους, για την κατάργηση ως υποχρεωτικών και την επιβολή ως επιλεγόμενων σημαντικών μαθημάτων, όπως τα θρησκευτικά και η ιστορία, αλλά και για πολλά ακόμη σημαντικά αιτήματα που χρειάζεται να υλοποιηθούν για μια υγιή και ουσιαστική παιδεία. Η βιωσιμότητα μιας κοινωνίας βασίζεται σε πολλούς παράγοντες – θεσμούς, μεταξύ των οποίων και η παιδεία. Συχνά – πυκνά συνηθίζουμε να ενισχύουμε το οικοδόμημα της κοινωνίας μας στην κορυφή, αγνοώντας για τα θεμέλιά του. Και εδώ έγκειται η αποτυχία μας. Αν προσέξουμε τα θεμέλιά του, αν δηλαδή δεν πειραματιζόμαστε με την παιδεία κάθε τετραετία, αν επιτέλους ξέρουμε τι θέλουμε σ’ αυτή τη χώρα, τότε οι πιθανότητες για μια εύρωστη από κάθε άποψη κοινωνία αυξάνονται. Η παιδεία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της κοινωνίας μας. Ακόμη και στην υπόδουλη Ελλάδα, ο Πατροκοσμάς σύστηνε να χτίζονται πέρα από τις εκκλησίες και σχολεία. Ας εστιάσουμε, λοιπόν, στο σύγχρονο μεν, αλλά ουσιαστικό δε σχολείο για ένα ελπιδοφόρο αύριο του τόπου μας.
Η Εκκλησία που επιμένει του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου
«Η Εκκλησία που επιμένει» τιτλοφορείται το νέο βιβλίο του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων κ. Νεκταρίου, από τον εκδοτικό οργανισμό Π. Κυριακίδη. Δόκιμος συγγραφέας ο Σεβασμιώτατος Κερκύρας, παραθέτει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του ένα διάλογο ευθύνης με τη νέα γενιά. Μια γενιά που αντιστέκεται, μια γενιά που ελπίζει – αν και προδομένη – και που ατενίζει με αισιοδοξία το μέλλον. Τα θέματα που διαπραγματεύεται ο Σεβασμιώτατος άκρως επίκαιρα: ο εκσυγχρονισμός της Εκκλησίας και οι νέοι, Εκκλησία και επιστήμη, νέοι και πνευματικότητα, η απο-ϊεροποίηση των ανθρώπινων σχέσεων σήμερα, κ.α. Σε καιρούς που τίποτα δεν μπορεί να θεωρηθεί αυτονόητο, ακόμη και οι ανθρώπινες αξίες ολισθαίνουν, ο λόγος του Μητροπολίτου Νεκταρίου αποτελεί φάρο και πυξίδα για τη νέα γενιά. Από τις σελίδες του βιβλίου του, σταχυολογούμε και παραθέτουμε εκείνες που διαπραγματεύονται μια ζώσα πραγματικότητα. Τι χωρίζει την ποιμαίνουσα Εκκλησία από την νεανική καθημερινότητα. Λέγει, λοιπόν, ο κ. Νεκτάριος: […Η Εκκλησία δεν μπορεί να συστήσει στον νέο άνθρωπο να αρνηθεί την πραγματικότητά του, ούτε να δαιμονοποιήσει την πρόοδο, τον σύγχρονο πολιτισμό, τα τεχνολογικά μέσα, την τηλεόραση, τη μουσική, τη διασκέδαση. Όποιος το επιχειρεί αυτό, στην ουσία ζητά από τον νέο άνθρωπο να ζήσει σε μια ουτοπία και τον καθιστά απόκοσμο. Η Εκκλησία προτείνει στον νέο άνθρωπο να επιλέξει τον τρόπο ζωής του Ευαγγελίου, το ήθος και τις αξίες της χριστιανικής πίστης, να διακρίνει ανάμεσα στην αμαρτία και την αγιότητα και να θελήσει να μεταμορφώσει, χάρις στην αγάπη, την άσκηση και τον πνευματικό αγώνα, κάθε στιγμή της ζωής του. Στην καθημερινότητά σας «τα πάντα δοκιμάζετε, το καλόν κατέχετε, από παντός είδους πονηρού απέχεσθε» (Α Θεσ. 5, 21)… Η Εκκλησία συγκαταβαίνει στη νεανική καθημερινότητα και υπενθυμίζει στον νέο ότι παραμένει νοσοκομείο ψυχών. Ότι «ούκ επ’ άρτω μόνον ζήσεται άνθρωπος» (Ματθ. 4, 4)… Και καλεί τον κάθε νέο να ενταχθεί στη ζωή της, με σεβασμό στην προσωπικότητά του, με συμπάθεια στην πτώση του, με προσευχή στον Θεό, για να πετύχει τους στόχους του. Ο κόσμος δεν είναι εύκολο να γίνει Εκκλησία. Η Εκκλησία, βεβαίως, δεν θα γίνει κόσμος, αλλά θα αγωνίζεται ο κόσμος μας να γευθεί τι είναι Εκκλησία…] (σελ. 66-67). Είθε το μελάνι της γραφίδας του Μητροπολίτου Νεκταρίου να αποτυπωθεί και στις καρδιές των νέων ανθρώπων. Η κοινωνία μας χρειάζεται απεγνωσμένα νεανικές ψυχές να την αλλάξουν και να την μεταμορφώσουν από κάτι απάνθρωπο που επιχειρείται να γίνει, σε κάτι πιο ανθρώπινο και αληθινό. Και η Εκκλησία έχει ουσιαστικό και πρωτεύοντα ρόλο. Και ο λόγος του κ. Νεκταρίου αυτό εξυπηρετεί.
Μετά τα θρησκευτικά και η ιστορία!
του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου
Πριν από αρκετό καιρό γινότανε λόγος για τη θέση του μαθήματος των θρησκευτικών στην εκπαίδευση. Πολλοί ανησυχήσαμε για τα κίνητρα μιας ενδεχόμενης κατάργησης ή αλλαγής του περιεχομένου του μαθήματος και των πιθανών επιπτώσεων στους μαθητές και αυριανούς πολίτες του τόπου μας. Και αναρωτηθήκαμε αν μετά τα θρησκευτικά, σειρά θα έχει και κάποιο άλλο μάθημα, όπως λ.χ. η ιστορία. Ιδού, λοιπόν, σειρά έχει και η ιστορία. Η Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας πρότεινε το μάθημα της ιστορίας από μάθημα υποχρεωτικό να γίνει επιλεγόμενο!!! Στη χώρα μας, αφού καταπατήσαμε κάθε ίχνος αξιοπρέπειας και αυτοσεβασμού, αφού αθωώσαμε πολιτικούς για τα σκάνδαλα και τα αίσχη τους, αφού μηδενίζουμε ή αφανίζουμε ότι καλό και υγιές διαθέτουμε, επόμενο είναι να θέλουμε να καταστρέψουμε ότι ελπιδοφόρο έχουμε. Τα παιδιά μας! Λαός δίχως ιστορία, δίχως μνήμη, είναι λαός νεκρός. Τα παιδιά μας επιλέξαμε να τα φέρουμε σ’ αυτό τον κόσμο πνευματικά νεκρά, αφού δεν θα διδάσκονται την ιστορία μας. Μια ιστορία όχι απλά λαμπρά και πλούσια, αλλά μια ιστορία που ανθρώπινη γλώσσα δεν μπορεί να την περιγράψει για το μεγαλείο της. Σε καιρούς που η συσσωρευμένη πνευματική κρίση του ανθρώπου οδήγησε σε διάφορες εκφάνσεις της (λ.χ. οικονομική), είναι εντελώς ανόητο και καταντά πνευματική αυτοκτονία να συζητούμε για τον ξεριζωμό του ιστορικού μας παρελθόντος. Σ’ αυτή τη χώρα όπου κι αν σταθείς, όπου κι αν κοιτάξεις, ακόμα και οι πέτρες μιλούν για τον Περικλή, τον Σόλωνα, τον Πλάτωνα, τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Κολοκοτρώνη, τον Παπαδιαμάντη, τον Μακρυγιάννη και τόσους ανθρώπους των γραμμάτων, των τεχνών, του πνεύματος και της προσφοράς. Όλους αυτούς πολύ απλά εμείς τους διαγράφουμε… Η ύπαρξη του Έλληνα βασίζεται σε δύο πνεύμονες. Στην Ορθοδοξία και τον Ελληνισμό. Αν τους χάσει, αφανίζεται. Αυτό προσπαθούν να επιτύχουν. Τον αφανισμό μας. Και εμείς συνηγορούμε απαθέστατα, λες και δεν μας αφορά το θέμα. Επί τόσα χρόνια αφεθήκαμε στην πνευματική μας αποχαύνωση. Επιδοθήκαμε σ’ ένα ανελέητο κυνήγι πλουτισμού και ευμάρειας και τίποτα πέρα απ’ αυτό δεν μας κέντρισε το ενδιαφέρον. Να τα αποτελέσματα. Εγρήγορση! Αυτό χρειάζεται να έχουμε. Οι καιροί το επιβάλλουν και οι φωνές, το αίμα των προγόνων μας το υπενθυμίζουν. Αν χάσουμε πίστη και ιστορική μνήμη, χαθήκαμε!
Οικογένεια του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου
Πριν από λίγες ημέρες, μια 16χρονη κοπέλα στην Κρήτη έβαλε τέρμα στη ζωή της, διότι η οικογένειά της δεν έδινε τη συγκατάθεσή της να παντρευτεί τον αγαπημένο της. Πως όμως μια 16χρονη κοπέλα θέλησε σε τόσο νεαρή ηλικία να παντρευτεί; Σπάνια η περίπτωση και σίγουρα θα πρέπει να μας προβληματίσει. Τι ήταν εκείνο, δηλαδή, που της έλειψε από το σπίτι της και το αναζήτησε κάπου αλλού; Η αγάπη, ο σεβασμός, η παραδοχή; Η οικογένεια αποτελεί την πιο βασική κοινωνική ομάδα. Και όπως κάθε ομάδα, δεν είναι ένα απλό άθροισμα ατόμων, μα κάτι πολύ περισσότερο. Σε μια οικογένεια τα μέλη της πέρα από τους δεσμούς αίματος, μοιράζονται τις ίδιες χαρές και τις ίδιες θυσίες. Και κατά τη χριστιανική διδασκαλία, η οικογένεια δε νοείται δίχως την κοινωνία με το Χριστό και την Εκκλησία. Σ’ αυτό το πλαίσιο τα μέλη της καταξιώνονται, ιεραρχούν τους ρόλους και τα χαρίσματά τους, ενώ πέρα απ’ αυτό ελλοχεύει ο εγωισμός, η ιδιοτέλεια και η διάσπαση. Ο θεσμός της οικογένειας, όπως και άλλοι θεσμοί σήμερα, περνά κρίση. Τα αίτια ποικίλα και είναι σε όλους μας λίγο – πολύ γνωστά. Σ’ αυτό που θα πρέπει να επικεντρωθούμε είναι στο τι καλούμαστε να πράξουμε, έτσι ώστε και ανάλογα περιστατικά να αποφύγουμε, μα και ο θεσμός της οικογένειας να ενισχυθεί. Ο λόγος του Αποστόλου των Εθνών Παύλου είναι διαφωτιστικός: Τα παιδιά να υπακούτε στους γονείς σας, γιατί αυτό είναι δίκαιο σύμφωνα με το νόμο του Κυρίου. Το κάθε παιδί να τιμά τον πατέρα και τη μητέρα του, καθώς αποτελεί την πρώτη εντολή του Νόμου, για να μακροημερεύσει στην γη και να έχει την ευλογία του Θεού. Αλλά και οι γονείς να μην παροργίζουν τα παιδιά τους, αλλά να τα διαπαιδαγωγούν με παιδεία και πνεύμα Κυρίου (πρβλ. Εφεσ. 6, 1 – 4). Αυτή είναι και η μοναδική αλήθεια. Αν κάθε οικογένεια διαποτιζόταν από τα νάματα της πίστεώς μας, αν ακολουθούσε έστω και στο ελάχιστο τα όσα σοφά όρισαν και δίδαξαν οι Πατέρες, τότε δεν θα χρειαζόταν να χύνουμε το μελάνι μας γι’ αυτό το θέμα. Όπως κάθε θεσμός, έτσι και η οικογένεια δεν είναι κάτι το απρόσωπο και αόριστο. Τις οικογένειες τις αποτελούν ανθρώπινα πρόσωπα που και δικαιώματα έχουν, αλλά και υποχρεώσεις. Από οικογένειες προερχόμαστε στη συντριπτική μας πλειοψηφία όλοι και οικογένειες πάλι οι περισσότεροι δημιουργούμε. Επομένως, ας κοιτάξουμε στον «έσω άνθρωπο», στα ενδότερα της καρδιάς μας και ας προσπαθήσουμε να χτίσουμε υγιείς σχέσεις μέσα στην οικογένεια και να την θωρακίσουμε.
Είναι η Κυριακή αργία; του Γεωργίου Γιαννιού, θεολόγου
Ένα από τα θέματα τα οποία απασχολούν τον σύγχρονο Έλληνα – λες και έχει λύσει όλα του τα προβλήματα και αυτό του απέμεινε – είναι και το θέμα της κυριακάτικης αργίας. Ορισμένοι επιθυμούν την κατάλυση της Κυριακής ως αργίας, άλλοι δε, την παραμονή της ημέρας αυτής ως έχει. Στο παρόν άρθρο θα επιχειρήσουμε, εξ’ απόψεως θεολογικής, να παραθέσουμε τις απόψεις μας σχετικά με το θέμα. Από τους αποστολικούς χρόνους και κατ’ αντιδιαστολή με το ιουδαϊκό Σάββατο καθιερώθηκε η Κυριακή, η πρώτη ημέρα της Εβδομάδος και η κατ’ εξοχήν εβδομαδιαία χριστιανική εορτή. Αυτό ακόμα σημαίνει ότι, η διδασκαλία των Αγίων Πατέρων δεν είναι αυθαίρετο κατασκεύασμα ανθρώπων, αλλά είναι πίστη στην αποκεκαλυμμένη αλήθεια του Χριστού, με ασάλευτο θεμέλιο το γεγονός της Αναστάσεώς Του, που έλαβε χώρα ημέρα Κυριακή. Γι’ αυτό και η Ορθόδοξη Εκκλησία όχι μόνο ονομάζεται, αλλά και είναι η Εκκλησία της Αναστάσεως. Η Κυριακή γίνεται η πασχάλια ημέρα και η αναστάσιμη σύναξη των πιστών, γιατί από τότε μέχρι σήμερα η Εκκλησία του Χριστού συνεχώς και πάντοτε «αεί άγει Κυριακάς ημέρας, εξαιρέτως δε εορτάζει την Αγίαν Ανάστασιν εν ημέρα Κυριακή» κατά τους Πατέρες. Αμέσως, λοιπόν, μετά την καθιέρωση της Κυριακής ως ημέρας της Αναστάσεως, καθιερώθηκε ημέρα κατάπαυσης και ανάπαυσης τελεία, γενική αργία και σαββατισμός όλης της ανθρωπότητος, όλης της ανθρώπινης φύσεως. Θεωρείται δε αργία, όπως διατάσσουν οι ιεροί Κανόνες, διότι συμβολίζει τη δημιουργία του κόσμου, ως πρώτη ημέρα, αλλά και την «εν Χριστώ» αναδημιουργία του ανθρώπου και του κόσμου με την Ανάσταση και δηλώνει την έλευση των εσχάτων, ως όγδοη ημέρα. Η χριστιανική παράδοση δημιούργησε ήθη και έθιμα ανάλογα με τη διδασκαλία του Χριστού και την εμπειρία των Αγίων, έτσι ώστε στη ζωή των πιστών να είναι αδιανόητο η Κυριακή να είναι ημέρα εργασίας. Από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου καθιερώθηκε ημέρα επίσημης αργίας και με κρατικά και συνταγματικά νομοθετήματα μέχρι σήμερα είναι όχι μόνο εκκλησιαστική, αλλά και κρατική αργία. Δυστυχώς, με έμμεσο και αυθαίρετο τρόπο, μερικοί τεχνιέντως προσπαθούν να πλήξουν την ιερή αυτή ημέρα της Κυριακής ως ημέρας αργίας, προσευχής και λατρείας του Θεού. Αγνοούν την αξία και τη σημασία της και αδιαφορούν για την ιερότητά της ως κέντρο της ζωής της Εκκλησίας, που είναι η τέλεση της Θείας Λειτουργίας, η αναστάσιμη, ευχαριστιακή σύναξη των πιστών. Προτιμούν την ψυχοβλαβή και ανώφελη ψυχαγωγία, την καταστροφική απραξία και την άτακτη διασκέδαση, από το «φυλάττειν την Κυριακήν και μη εργάζεσθαι» κατά τον Ευσέβιο Καισαρείας. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς επισημαίνει λεπτομερώς και προσδιορίζει την Κυριακή ως ημέρα «που θα αγιάσεις απέχοντας από κάθε γήινο έργο, εκτός των αναγκαίων, για να έχεις χρόνο και την άνεση να δοξάσεις τον Κύριο, που αναστήθηκε για να σε αναστήσει» (Δεκάλογος της κατά Χριστόν νομοθεσίας). Έτσι επιτυχγάνεται η σωματική, ψυχική και πνευματική ανάπαυση, που τόσο ανάγκη έχει σήμερα ο αγχώδης και ψυχικά ταλαίπωρος άνθρωπος, όταν περνά τη ζωή του χωρίς αξίες και στόχους υψηλούς. Ο προσωπικός αγιασμός, τα καλά έργα και η λατρεία του Θεού δια των Μυστηρίων της Εκκλησίας είναι η αληθινή και ευχάριστη ανάπαυση, το αιώνιο Πάσχα της παρούσης ζωής, που περνά τον άνθρωπο από τον θάνατο στη ζωή, από τις θλίψεις στις χαρές, από την άγνοια στον θείο φωτισμό, από τον φόβο στην αγάπη!
(δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "Ταχυδρόμος" του Βόλου)